Yıldırım Yıldızdoğan - Demirci Mehmet Efe Türküsü

Demirci Mehmet Efe Türküsünün Hikayesi

1885-1959 yılları arasında yaşayan Demirci Mehmet Efe, Yörük Ali Efe'yle birlikte Kurtuluş Savaşı sırasında Ege yöresinde büyük yararlar göstermiş en ünlü Efelerdendir.

"İstiklal Harbinde yararlığı görülen efelerden biri. Nazilli ilçesinin Piribeyli köyündendir. Efe olmadan demircilik yapardı. Bunun için Demirci sanı ile ün yapmıştır. Birinci Dünya Savaşı sırasında kendisine karşı yapılan onur kırıcı bir işten dolayı kaçmış, köyüne dönerek zeybek olmuş, dağa çıkmıştır.

15 Mayıs 1919'da Yunanlıların Izmir'e girmesi üzerine Ulusal Savaşa katıldı. Düşman Nazilli'ye gelince, Demirci Efe'nin zararsız duruma getirilmesi için kendisine önemli armağanlar göndererek generallik vaadinde bulundular. Demirci Efe, bunları geri çevirerek, düşmanla savaşa girişti. Bu arada düşmanın elinde bulunan Nazilli'deki silah deposunu basarak hepsini kendi adamlarına dağıttı. Zeybekler ordusunun Demirci Alayını kurmaya başladı. 10 Temmuzda Aydın'ın doğusundaki Umurlu'ya gelerek Cephe Komutanı Binbaşı İsmail Hakkı Bey'in komutasına girdi. Burada asker toplayarak alayının gücünü artırdı, daha bir çok efeler de onun emrine girdiler. Böylece Demirci Efe kuvvetleri önemli bir birlik oldu. 16 Temmuzda düşman elinde bulunan Aydın'a bir saldırıda bulundu, üstün ateş karşısında ilerleyemedi. Bundan yararlanmak isteyen Yunan kuvvetleri karşı saldırıya geçtilerse de başarı sağlayamadılar. Bundan sonra yapılan Fata, Adagide baskınlarında düşman perişan bir duruma sokuldu.
Para toplamak üzere Denizli'ye gönderdiği Söke'li Ali Efe'nin öldürülmesi ve adamlarının şehirden kovulması üzerine, Demirci Efe, Denizli'yi basarak, kendisini karşılamaya çıkan memurlan hemen öldürttü. Ali Efe'nin ölümünden sorumlu tuttuğu yüz kadar kişiyi de kurşuna dizdi, şehri yakacağını bilirdi. Bu kararından güçlükle vazgeçirildi. Bu olaydan sonra ünü her yerde yayıldı. Emrinde bulunan 10 bin kişiyle Aydın cephesinde düşman saldırılarını durdurmada başarı sağladı. 5 Ekim 1919'da Aydın Cephesi Umum Kuvayi Milliye Komutanı oldu. (...)"

Demirci Efe, bu görevden sonra da mücadeleye devam ediyor. Savaştan sonra köyüne çekiliyor ve ölünceye kadar köyünde yaşıyor.

Demirci Mehmet Efe, Yörük Ali Efe ve daha birçok efe Kurtuluş Savaşı'nın Ege cephesinde, Gizik Duran gibiler Toros cephesinde, Karayılan ve arkadaşlan ise Antep yöresinde doğrudan görev almışlardır. Bu örnekler, erdemli eşkıyaların toplumun çıkarlarına uygun gördükleri bir eylemde rahatlıkla görev alabileceklerinin açık örnekleridir. 




"Demirci Mehmet Efe" Türkü Sözü

Tencerem dolu ayran
Ben gezerim seyran seyran
Demirci'nin arkadaşı
Ödemişli Kör Bayram

Bayram aman değil mi
Demircioğlu ceylan değil mi

Atın boynunda kayış
Atın önünden savuş
Canın kavga istiyorsa
Git Demircioğlu'na kavuş

Kal'a yaptım hanoldu
Demircioğlu Avrupa'ya şan oldu

Ödemiş'i bastılar
Çalıyı mavzer astılar
Demirci'nin kamasından
Yunanlılar kaçtılar

Tabancamın demiri
Kostak Adile'm bu da Allah emri

Ödemiş kavakları
Dökülür yaprakları
Bize de derler Demircioğlu
Yıkarız konakları

Dağlar dumansız
Demircioğlu dinsiz imansız

Alçak yüksek yüksek tepeler
Kulağında elmas küpeler
Çam dibinde yaslanıyor
Eli mavzerli çeteler

Kal'a yaptım hanoldu
Demircioğlu Avrupa'ya sanoldu